محمدرضا حافظ نیا, (متولد ???? در بیرجند), تحصیلات ابتدایی و‎ ‎متوسطه خود را در موطن خود و تحصیلات عالی را در دانشسرای عالی (???? - ????) و دانشگاه تربیت مدرس ( ???? - ???? ) در رشته جغرافیای سیاسی ( ژئوپلیتیک ) به انجام رسانیده و به عنوان اولین فارغ التحصیل دکتری در رشته جغرافیای سیاسی در ایران, از رساله خود تحت عنوان خلیج فارس و نقش استراتژیک تنگه هرمز دفاع نمود.
وی اولین دانش آموخته دانشگاه تربیت مدرس , بنیانگدار مرکز آموزش عالی فرهنگیان ( وزارت آموزش و پرورش
)؛ فصلنامه ایرانشناسی ( به سه زبان فارسی, انگلیسی, اردو)؛ مرکز مطالعات آفریقا؛ انجمن ژئوپلیتیک ایران؛
فصلنامه علمی-پژوهشی و بین المللی ژئوپلیتیک می باشد. وی علاوه بر عضویت در انجمنهای جغرافیایی
انگلستان, ایران و هند, در سال ?? به عنوان استاد نمونه کشوری انتخاب و کتب وی در سالهای ?? و ?? به
عنوان کتاب سال برگزیده شده اند.

دکتر محمدرضا حافظ نیا به همراه دکتر دره میرحیدر , با درجه استادی به عنوان پیشکسوتان رشته جغرافیای
سیاسی (ژئوپلیتیک ) در ایران محسوب می گردند. وی در حال حاضر در دانشگاه تربیت مدرس مشغول به
تدریس می باشد.

بیوگرافی

دکتر محمدرضا حافظ نیا در سال ???? ه. ش در روستای خراشاد بیرجند و در خانواده‌ای کشاورز متولد شد. وی
فرزند بزرگ خانواده بود و در سن شش سالگی پدر خود را از دست داد و تحت سرپرستی مادر و بهمراه دو برادر
کوچکترش (علیرضا و حسن رضا) به زندگی پر از مشقت خود ادامه داد..وی تحصیلات ابتدائی خود را در دبستان
دقیقی روستای خراشاد و تحصیلات متوسطه خود را در دبیرستانهای خزیمه علم و شوکتی شهر بیرجند به
اتمام رسانید و در سال ???? ه.ش دیپلم خود را در رشته طبیعی اخذ نمود. همان سال او در کنکور دانشگاهها
شرکت نمود و در رشته جغرافیای طبیعی دانشسرای عالی (که دو سال بعد به دانشگاه تربیت معلم تغییر نام

یافت) پذیرفته شد. او دوره لیسانس (کارشناسی) را در رشته جغرافیای طبیعی با معدل ??/? (از ?) به پایان
رسانید و در جریان انقلاب اسلامی به زندان افتاد. با پیروزی انقلاب اسلامی از زندان رهایی یافت و بمدت ? سال
مسئولیتهای سیاسی به عهده داشت و سپس در سال???? ه.ش از سیاست کناره گیری کرد و به فعالیتهای
آموزشی و علمی رو آورد.

وی در سال ????ه.ش در کنکور فوق لیسانس (کارشناسی ارشد) دانشگاه تربیت مدرس پذیرفته شد و
تحصیلات خود را در رشته جغرافیای انسانی ادامه داد و در سال ???? ه. ش از این مقطع فارغ التحصیل شد و
بلافاصله در اولین کنکور دکتری جغرافیای انسانی (گرایش سیاسی) همین دانشگاه شرکت نمود و به عنوان
اولین دانشجوی دکتری پذیرفته شد. سپس تحصیلات خود را ادامه داد و آنرا در بهمن ماه ???? با درجه ممتاز به پایان رسانید.او پس از سالها تدریس و تحقیق هم اکنون (????ه.ش) به عنوان استاد تمام پایه ?? در دانشگاه
تربیت مدرس مشغول به خدمت می‌باشد

والدین و انساب‎ ‎

پدر او رجب حافظ نیا، متولد سال ???? ه. ش در روستای خراشاد می‌باشد. او در ‏شهریور ماه ???? ه.ش در اثر بیماری یرقان و در سن ??‏‎ ‎سالگی مرد. شغل اصلی او کشاورزی بود. مادر او ‏خدیجه خراشادی زاده، متولد‎ ‎
سال ???? ه.ش در روستای خراشاد می‌باشد‎.

خاطرات و وقایع تحصیل‎ ‎

در دوره ابتدایی، دکتر حافظ نیا از کتابهای پدرش دو کتاب را به یاد‎ ‎دارد. یکی کتاب «نسیم شمال» بود که ‏گاهی
اوقات او اشعار نسیم شمال را با حرارت‎ ‎قرائت می‌کردو برخی از بزرگترها به او می‌گفتند این کتاب ‏ممنوع است
و اگر بفهمند‎ ‎تو را مجازات می‌کنند. او در عالم کودکی این مطلب را متوجه نمی‌شد! کتاب دیگر ‎«‎ بهارستان»
مرحوم آیتی بود که آقای غنی معلم کلاس سوم آنرا از او گرفت و علی رغم‎ ‎پیگیریهای فراوان ‏هیچگاه آنرا پس
نداد. او بخاطر این کتاب توسط مادرش تنبیه‎ ‎شد‎.

فعالیتهای ضمن تحصیل‎

دکتر حافظ نیا در‎ ‎کنار تحصیل برای کمک به خانواده کار کشاورزی و نساجی و خوابار فروشی را دردوران‎ ‎
تحصیلات ابتدایی و متوسطه داشت و در دوره لیسانس در رستوران و سپس کار دانشجویی در‏‎ ‎سلف سرویس ‏و
تکثیر دانشگاه در تهران همچنین در دوره دکتری استفاده از مأموریت‎ ‎تحصیلی بویژه در تهران از جمله ‏فعالیتهای
وی می‌باشد.

فعالیتهای آموزشی

دکتر حافظ نیا در سال‎ ???? ‎ه.ش به عنوان دبیر دبیرستان در شهرستان تربت حیدریه به استخدام آموزش و ‏
پرورش‎ در آمد. سپس در سال ????ه.ش برای مدت ? سال به وزارت کشور مأمور شد و در سال ????‏‎ ‎به ‏وزارت
آموزش و پرورش برگشت و در کنار مسئولیتهای اجرائی به تدریس در دبیرستان و‎ ‎مراکز تربیت ‏معلم مشغول
گردید. او پس از اخذ درجه کارشناسی ارشد، در سال ????ه.ش به‎ ‎دانشگاه تربیت مدرس منتقل ‏و به عنوان
مربی مشغول به کار شد و در سال ???? به رتبه‏‎ ‎استادیاری ارتقاء یافت. او در سال ???? به ‏درجه دانشیاری و در سال ???? به درجه‏‎ ‎استادی ارتقاء پیدا کرد و هم اکنون در دانشگاه تربیت مدرس ‏مشغول انجام خدمت است‎. دکتر حافظنیا در دانشگاه تربیت مدرس و سایر دانشگاهها در مقاطع کارشناسی ‏ارشد و‎ ‎دکتری تدریس
می‌نماید

سایر فعالیتها و برنامه‌های روزمره‎

‎دکتر حافظ نیا‎ ‎همچنین تا کنون طرح‌های تحقیقاتی زیر را به انجام رسانده‌است:

?- عضو و رئیس‏‎کمیسیون علوم انسانی هیأت ممیزه به مدت ? سال

?- عضو هیأت ممیزه دانشگاه تربیت مدرس‏‎

?- ‎عضو ‏شورای دانشگاه تربیت مدرس در سالهای ??-?? و ??-????

?- عضو شورای تحصیلات‏‎ ‎تکمیلی در ‏دانشکده علوم انسانی

?- مدیر گروه جغرافیای دانشگاه تربیت مدرس در سالهای‏‎ ??-???? ‎

?-دبیر ?? مورد ‏از همایش‌های داخلی و بین المللی

?- سردبیر مجلات‏‎ ‎علمی-پژوهشی: فصلنامه مطالعات ملی، فصلنامه بین ‏المللی ژئوپلیتیک و فصلنامه علمی‎-

‎ترویجی مطالعات دفاعی

?- عضو هیأت تحریریه فصلنامه های علمی- ‏پژوهشی: تحقیقات‎ ‎جغرافیایی، پژوهشهای جغرافیایی، Journal

of Applied Sciences، مدرس علوم انسانی، ،Research Journal of Environmental Sciences ، مطالعات‎ ‎

جغرافیایی، ‎Trends in Applied Sciences Research، پژوهش علوم انسانی،Research Journal of Social

Sciences

?- ‎ارائه ‏طرحهای: «تأسیس دانشگاه تربیت مدیر برای کشور» و «رشد پلکانی‎ ‎مدیران در سازمانهای حکومتی

ایران» ‏در سال ????ه.ش به ریاست جمهوری با هدف تخصصی‎ ‎کردن و بهینه سازی اداره امور کشور و انتصاب ‏

مدیران سطوح مختلف سازمانهای اجتماعی و‎ ‎حکومتی

??- ارائه طرحهای: «موسسه جغرافیایی جمهوری ‏اسلامی ایران» در سال ????ه.ش و‎ ‎نیز «اتحادیه آسیایی»در سال ???? ه.ش به ریاست ‏ایران

??- پیشنهاد‏‎ ‎تأسیس دانشگاه فراگیر آموزش از راه دور برای معلمان و فرهنگیان کشور در سال ‏‏????ه.ش‎

??- ‎عضو و نایب رئیس انجمن ژئوپلیتیک ایران

??- عضو انجمن جغرافیایی ایران

??- عضو‏‎ ‎انجمن جغرافیدانان انگلستان

??- ‎عضو انجمن جغرافیایی هندوستان ‎(RGS & IBG) ‎

??- عضو ‏انجمن بین المللی جامعه شناسی ادیان (GSI)

??- عضو کمیته علمی سمپوزیوم‎ ‎بین المللی «آینده حیات و تمدن ‏بشری» دانشگاه فرانکفورت آلمان سال

????/ ????م

??‏‎- ‎عضو کمیته برنامه ریزی جغرافیا در وزارت علوم (??-????ه.ش)

??- عضو و رئیس کمیته‏‎ ‎پژوهشی جغرافیا در وزارت علوم (??-????ه.ش)

??- ‏عضو کمیته تدوین کتب دانشگاهی رشته‎ ‎جغرافیا در سمت (??-????ه.ش)

??- رئیس کمیته علوم انسانی ‏جشنواره جوان خوارزمی ‎ (‎سالهای?? و ????ه.ش)

??- داور طرحهای پژوهشی جشنواره خوارزمی ‏‏(سالهای??، ?? و‏‎ ????‎ه.ش)

??- بنیانگذار و سردبیر فصلنامه ایرانشناسی به زبانهای انگلیسی و اردو در‏‎ پاکستان در سال ????ه.ش

جوائز و نشانها‎ ‎

?- ‎دریافت لوح به مناسبت انتخاب شدن به عنوان «استاد نمونه» در ایران در سال ????ه.ش‎ ?- ‎دریافت لوح به

مناسبت کسب رتبه اول پژوهشگر برتر ایران در حوزه علوم انسانی و‎ اجتماعی ?- دریافت ‏لوح به مناسبت

انتخاب کتاب «جغرافیای سیاسی ایران» به عنوان کتاب ‎سال دانشگاهی ایران در سال ‏‏????ه.ش ?- دریافت

لوح به مناسبت انتخاب کتاب «جغرافیای‎ ‎سیاسی ایران» به عنوان کتاب قابل تقدیر در ‏مراسم کتاب سال

جمهوری اسلامی ایران در‎ ‎سال ????ه.ش

استادان و مربیان‎ ‎‎

در دوره ابتدائی، آقایان‎: محمد اسماعیل رضوانی، شوکت آبادی، غنی و نیکخواه - در دوره متوسطه، آقایان:

وریدی، صباغ، ‏آرین، ‎ ‎حسن پور، حنفی‌ها، احمدی و جاجوئی - در دوره لیسانس، آقایان: دکتر امین سبحانی،

دکتر‎ ‎جعفرپور، ‏دکتر کلاهی، دکتر دیانت نژاد و خانمها: دکتر یحیوی و دکتر فشارکی - در دوره‏‎ ‎فوق لیسانس و

دکتری، آقایان: ‏دکتر حسین شکوئی، دکتر عزت الله عزتی، دکتر سعید ‎سمنانیان، دکتر احمد احمدی، دکتر

محمدحسین پاپلی ‏یزدی، دکتر مسعود مهدوی، دکتر مهدی‎ ‎طالب، دکتر بهلول علیجانی، دکتر مصطفی مومنی،
دکتر شاپور ‏گودرزی نژاد و دکتر سید‎ ‎غلامرضا شیرازیان و نیز خانمها: دکتر دره میرحیدر و دکتر فاطمه بهفروز. در

‏بین این‎ ‎بزرگان، نقش دکتر حسین شکوئی، دکتر عزت ا... عزتی و دکتر دره میرحیدر بارزتر بوده‎ ‎است‎.


مشاغل‎ ‎و سمتهای مورد تصدی‎

دبیر و رئیس دبیرستان دولت آباد زاوه در‏‎ ‎شهرستان تربت حیدریه در سال ???? ه.ش ?- فرماندار شهرستان ‏
بجنورد در سال ???? ه.ش‎ ?- ‎فرماندار شهرستان تربت حیدریه در سال ???? ه.ش ?- معاون سیاسی و ‏اداری استانداری ‎ایلام در سال ???? ه.ش ?- مشاور نیروی انسانی وزارت آموزش و پروش در سال ???? ‏ه.ش‎ ?- ‎مشاور و مدیر کل آموزش ضمن خدمت وزارت آموزش و پرورش در سال ???? ه.ش و پایه گذار‎ ‎طرح ادامه تحصیل معلمان و فرهنگیان کشور ?- معاون پژوهشی سازمان مطالعه و تدوین سمت‏‎ در سال ‏‏???? ه.ش ?- معاون پژوهشی دانشکده علوم انسانی و مشاور پژوهشی رئیس دانشگاه‏‎ ‎تربیت مدرس در سال ‏‏???? ه.ش ?- وابسته فرهنگی ایران در شهر لاهور پاکستان در سال ????‏‎ ‎ه.ش ??- مدیر کل فرهنگی آسیا و ‏اقیانوسیه در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در سال‎ ????‎ه.ش ??- رئیس مرکز مطالعات آفریقا در ‏دانشگاه تربیت مدرس در سال ???? ه.ش


آثار‎

‎دکتر حافظ‎ ‎نیا علاوه بر عضویت در انجمن جغرافیدانان ایران ، دستی بر قلم نیز داشته و ضمن‎ ‎تالیف ‏آثار متعدد، با

نشریات مختلف همکاری داشته است. ?- تدوین و انتشار 13 جلد‏‎ ‎کتاب ( دو مورد به زبان ‏انگلیسی ) ?-اجرای ?

طرح تحقیقاتی و پژوهشی ?- چاپ و نشر‏‎ ?? ‎مقاله علمی-پژوهشی در مجلات علمی ‏معتبر داخل و خارج از

کشور ?- ارائه ?? مقاله‏‎ ‎علمی در همایشها و کنفرانسهای علمی داخلی و بین المللی ?-چاپ و نشر حدود

??? مقاله‏‎ ‎متنوع در فصلنامه ها ، ماهنامه ها و نشریات مختلف.


کتابها

‏?- اوضاع کلی جهان اسلام ـ دفتر آموزش ضمن خدمت - وزارت آموزش و پرورش ـ تهران ـ ???? ‏

‏?- خلیج فارس و نقش استراتژیک تنگه هرمز ـ سازمان مطالعه و تدوین، سمت ـ تهران ????‏


‎?- An Introduction to the Research Methodology in Humanities, Gora Publisher ‎Lahore, ????

‎ ‎?- The Theory of Asian unity, Gora Publisher, Lahore ???? ‎

‏?- مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی ـ سازمان مطالعه و تدوین «سمت»، تهران، ???? ‏‏(چاپ دوازدهم

در سال???? با تیراژ ????? نسخه). ‏

‏?- مبانی مطالعات سیاسی و اجتماعی (در دوجلد ? و ?)، سازمان مدارس ‏خارج از کشور، قم، ????‏

‏?- وضعیت ژئوپلیتیک پنجاب، انتشارات بین المللی الهدی، تهران، ????‏

‏?- اندیشه‌های ژئوپلیتیک در قرن بیستم، (ترجمه از انگلیسی به فارسی با همکاری هاشم ‏نصیری)، دفتر

مطالعات سیاسی و بین المللی، تهران، ????‏


‏?- جغرافیای سیاسی ایران، سازمان مطالعه و تدوین «سمت»، تهران، ????(کتاب سال ‏دانشگاهی).‏

‏??- افقهای جدید در جغرافیای سیاسی ـ (باهمکاری مرادکاویانی راد) ـ سمت، تهران ????‏

‏??- اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، پژوهشکده امیرکبیر (انتشارات پاپلی)، مشهد، ????‏

‏??- قدرت و منافع ملی، انتشارات انتخاب, پاییز ????


منابع

1. ? پایگاه اطلاع رسانی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس
2. ? ??? ??? ??? مشاهیر رشته جغرافیا, بنیاد ایرانشناسی
3. ? ??? ??? پایگاه اطلاع رسانی دانشگاه تربیت مدرس
4. ? مجله گستره, گفتگو با دکتر محمدرضا حافظ نیا
5. ? RJSS Editorial Board
6. ? انجمن ژئوپلیتیک ایران
7. ? Scientific Organization Committee of Symposium the Future of our Civilization
8. ? جشنواره پژوهش و فن‌آوری کشور
9. ? روزنامه ایران, ? اردیبهشت




برچسب ها : دکتر حافظ نیا  ,